روابط فرهنگی، سیاسی، اقتصادی ایران و آمریکا در دوره قاجار

از دوره قاجار کشور ایران وارد رقابتهای گسترده استعماری روسیه و انگلیس شد. از یک طرف انگلیس، ایران را سپر بلای هند قرار داده بود و مانع دسترسی روسیه و سایر کشورها از طریق ایران به هند می شد. و از طرف دیگر روسیه و انگلیس درصدد گرفتن امتیازاتی به نفع خود از ایران بودند فشارهای آنها باعث شد تا ایران در دوره ناصری و زمان صدارت امیرکبیر درصدد برقراری رابطه با کشور ثالثی برآید تا شاید بتواند این فشارها را به صورت تعدیل درآورد.البته شایان ذکر است که قبل از برقراری روابط رسمی آمریکاییها در قالب هیئت های میسیونری وارد ایران شدند و برای تبلیغ مسیحیت در میان ایرانیان و پیشبرد اهداف خود به اقداماتی در زمینه های آموزشی، پزشکی پرداختند. اما نخستین عهدنامه تحت عنوان«مودت و کشتیرانی» در سال 1851م./1268ه.ق.بین طرفین امضاء شدولی با قتل امیر کبیر راه به جایی نبرد و چند سال بعد که روابط ایران و انگلیس بر سر قضیه هرات تیره شد ایران دوباره درصدد برقراری رابطه با آمریکا برآمد و در 1856م./1273ه.ق.عهدنامه ای بین طرفین در استانبول به امضاء رسید، که طبق آن آمریکا می توانست در بوشهر، تهران و تبریز کنسولگری ایجاد کند.ایران هم در مقابل میتوانست در واشنگتن و نیویورک به این اقدام بپردازد.نخستین سفیر آمریکا بنجامین در 1883م./1300ه.ق.به ایران آمد و به تاسیس کنسولگری در تهران پرداخت، نخستین سفیر ایران نیز «حاج حسینقلی خان صدر السلطنه». در 1888م./1303ه.ق. راهی آمریکا شد و کنسولگری ایران را در واشنگتن تاسیس کرد. بعد از انقلاب مشروطه بر اثر آشفتگی اوضاع مالی کشور، مجلس شورای ملی تصمیم گرفت برای سر و سامان دادن به این اوضاع مستشارانی از کشورهای خارجی استخدام کند که در پی آن مورگان شوستر آمریکایی به ایران آمد، ولی بعد از هشت ماه فعالیت، طی اولتیماتوم روسیه از ایران اخراج شد. سیاست گرایش ایران به آمریکا به عنوان نیروی سوم به شکست انجامید، زیرا سیاست آمریکا در قبال اکثر اتفاقاتی که در ایران رخ می داد سیاست عدم مداخله و بی طرفی بود. فقط بعد از جنگ جهانی اول بود که سیاست آمریکا در قبال ایران نسبتا تغییر کرد، و به مخالفت با قراداد 1919 ایران و انگلیس پرداخت. سیاست قوام هم در مورد وام گرفتن از شرکتهای نفتی آمریکا و، واگذاری نفت شمال به آنها با کارشکنی های روسیه و انگلیس با شکست مواجه شد.